Đa số chúng ta đều biết trong kết cấu xây dựng những công trình xây dựng nói chung và nhà ở nói riêng thì hạng mục quan trọng nhất vẫn là phần móng. Nếu móng nhà không được thiết kế và thi công đảm bảo chất lượng an toàn thì ngôi nhà đó sẽ gặp nhiều vấn đề trong quá trình sử dụng. Nhẹ thì sẽ bị lún, nứt tường, còn nặng hơn thì có thể bị nghiêng, đổ sập. Và tất nhiên, chủ nhà sẽ phải chịu những thiệt hại về thời gian, công sức, tiền bạc và thậm chí cả tính mạng của mình.
Bài viết này nhằm tổng hợp và cung cấp thông tin cho những người có ý định xây nhà và muốn tìm hiểu trước để có những hiểu biết nhất định về các loại móng nhà. Từ đó bạn có thể dễ dàng nắm bắt các thông tin khi thuê dịch vụ xây dựng bên ngoài.
Phân loại móng nhà theo phương pháp thi công
Trong ngành xây dựng có rất nhiều loại móng như móng đơn, móng bè, móng băng và móng cọc. Các loại móng nhà được lựa chọn dựa vào trọng tải cũng như tính chất đất nền để lựa chọn loại móng phù hợp cho công trình xây dựng.
Móng đơn (móng cóc)
Móng đơn hay móng cóc là loại móng có chi phí thi công rẻ tiền nhất, tiết kiệm nhất trong các loại móng. Móng đơn có kết cấu đơn giản, kích thước không lớn, đáy móng có hình vuông, hình chữ nhật hoặc hình tròn. Tác dụng chịu lực của nó phục thuộc vào thành phần cấu tạo hoặc mác bê tông (nếu thi công dùng móng BTCT).
Móng đơn được dùng cho cột nhà trong các công trình nhà dân dụng và ở những nền đất có khả năng chịu tải tốt, tải trọng không quá lớn. Trường hợp móng đơn phải chịu tải lớn thì bắt buộc phải tăng chiều dài của móng và chiều sâu chôn móng.
Móng băng
Đây là loại móng thường dùng trong các công trình dân dụng bởi chi phí vừa phải cùng độ lún đồng đều của nó. Móng băng thường là một dải dài, và liến kết với nhau chạy theo chân tường hay có sự giao cắt. Đối với những nền đất yếu, độ lún không đồng đều, ngoài việc đầm đất cho chặt người ta còn thiết kế các khe lún chạy từ móng băng lên tới tường chắn mái.
Trong xây dựng nhà, móng băng thường được dùng nhất, vì nó lún đều hơn và dễ thi công hơn móng đơn song nếu cấu tạo của móng băng không hợp lý thì có thể lún lệch nhiều hơn móng đơn.
Lưu ý: Chỉ nên sử dụng móng băng khi chiều rộng móng tối đa khoảng 1,5m. Nếu lớn hơn thì nên sử dụng loại móng khác.
Móng bè
Móng bè được biết đến là móng toàn diện hay là móng nông. Ở các nơi địa chất yếu, sức kháng nén yếu có đất nước hay không có nước thì nên lựa chọn loại móng bè. Loại móng này sẽ mang đến an toàn và phân bổ trọng lực cho toàn bộ căn nhà tránh gây khả năng bị sụt lún.
Móng cọc
Móng cọc là các loại móng gồm có cọc & đài cọc, dùng để truyền tải trọng của công trình xuống lớp đất tốt đến tận sỏi đá nằm ở dưới sâu. Người ta có thể đóng, hạ những cây cọc lớn xuống những tầng đất sâu, nhờ đó làm tăng khả năng chịu tải trọng lớn cho móng.
- Móng cọc đài thấp: có đài móng nằm ở dưới mặt đất, được đặt sao cho lực ngang của móng cân bằng với áp lực của đất theo độ sâu đặt móng tối thiểu nhất và có khả năng chịu được hoàn toàn lực nén.
- Móng đài cao: Có đài cọc nằm cao hơn mặt đất, chiều sâu của móng phải nhỏ hơn chiều sâu của cọc và có khả năng chịu được tải trọng uốn nén.
Móng cọc được sử dụng để thi công cho các công trình có tải trọng lớn hoặc những nơi có bề mặt đất nền yếu, trên sông hoặc những nơi có địa hình phức tạp.
Phân loại móng nhà theo vật liệu
Móng gạch
Được cấu thành từ các loại gạch nung hoặc gạch không nung. Móng nhà loại này được sử dụng cho thiết kế nhà cấp 4 xây gạch, nhà tạm, công trình phụ có tải trọng nhỏ. Khuyến cáo những nơi có nền đất yếu, địa chất từng là ao, hồ, đầm ngập nước thì không nên xây móng nhà bằng gạch.
Móng nhà đá hộc
Sử dụng cho những công trình có quy mô lớn hoặc yêu cầu đặc biệt từ chủ đầu tư. Loại vật liệu này phù hợp với những nơi có nguồn nguyên liệu địa phương, dễ khai thác để giảm chi phí vận chuyển. Điển hình thường thấy xây móng nhà bằng đá ở các khu vực vùng núi.
Móng bằng gỗ
Thiết kế móng nhà loại này thường rất ít được lựa chọn. Đây là phương án dùng cọc tre hoặc cọc gỗ để gia cố trong trường hợp nền đất yếu. Trường hợp dùng làm móng cũng chỉ sử dụng khi đó là công trình nhà tạm, ít kiên cố và yêu cầu chi phí làm móng thấp.
Móng bằng bê tông và bê tông cốt thép
Đây là loại móng nhà có tính bền chắc nhất có thể áp dụng cho mọi loại địa hình và điều kiện địa chất. Móng được làm bằng bê tông cốt thép luôn có nhiều ưu việt về tuổi thọ, độ chịu lực, độ chắc chắn…. Loại móng bê tông không có cốt thép thì khả năng chịu lực giảm, tính bền chắc cũng thấp hơn nhiều so với bê tông cốt thép.
Cách lựa chọn móng nhà phù hợp
Để dễ dàng hơn trong việc lựa chọn móng xây nhà phù hợp các chủ đầu tư cần quan tâm đến một số yêu cầu sau đây
Tải trọng công trình lên móng nhà
Đây là yếu tố đầu tiên cần xem xét. Tải trọng công trình truyền xuống móng sẽ là tổ hợp của nhiều tác động bao gồm: trọng lượng của công trình, khối lượng đồ nội thất và tải trọng khác như: con người, gió, động đất…
Quan trọng nhất vẫn là tải trọng của công trình (số tầng vao và vật liệu xây dựng). Số tầng nhà càng nhiều thì tải trọng càng lớn. Cùng với đó, nhà có kết cấu bê tông cốt thép sẽ có tác động lớn hơn nhà xây gạch hoặc kết cấu thép lắp ghép.
Đặc điểm của nền đất xây dựng công trình
Nền đất tại nơi xây dựng công trình có thể là đất sét, đất cát, đất rời… Mỗi loại sẽ có những đặc tính khác nhau. Cần phải thực hiện quá trình khảo sát địa chất để tìm hiểu đặc điểm của lớp đất nền, mực nước ngầm, loại đất và chiều dày của lớp đất, khả năng chịu tải của nền đất theo độ sâu.
Kết cấu móng nhà của các công trình lân cận
Việc lựa chọn phương án làm móng nhà loại nào cũng có thể dựa vào các công trình lân cận có đặc điểm kết cấu tương đồng. Nếu các công trình được xây dựng trong một khu vực có điều kiện địa chất giống nhau, kiểu dáng và kết cấu cũng không có nhiều khác biệt thì bạn hoàn toàn có thể tham khảo giải pháp thi công móng của công trình đã xây dựng trước đó để áp dụng cho công trình dự kiến xây tiếp theo của mình.
Dấu hiệu móng nhà yếu
Các vết nứt nhỏ xuất hiện ở tường nhà, cột nhà, trần nhà
Khi móng nhà yếu sẽ giảm đi sức chịu tải của móng nhà. Khi đó tường nhà, cột nhà, trần nhà sẽ không chống đỡ được nên sẽ gây ra các vết nứt lớn, nhỏ. Nếu như khu vực bạn ở bị khô hạn nhiều nhiều ngày, bạn kiểm tra có vết nứt thì móng nhà đã yếu do đất khô. Các vết nứt cũng có thể xuất hiện khi có các thiên tai như lũ lụt, chấn động lớn….
Các khung cửa sổ và cửa chính bị cong vênh
Khi các khung cửa sổ và cửa ra vào có hiện tượng cong vênh thì có thể móng nhà đã bị yếu. Áp lực lên gây tình trạng lún nên ảnh hưởng đến hình dạng của khung cửa.
Nền nhà bị nứt vỡ
Nền nhà có dấu hiệu nứt vỡ là đang trong tình trạng báo động khi phần móng không được lấp đầy trong khi thi công. Khi nhận ra nhà của mình có dấu hiệu trên nên kịp thời tìm hướng giải quyết để tránh tình trạng xấu hơn xảy ra.
Nguyên nhân dẫn đến việc móng nhà kém chất lượng
Thi công kém chất lượng
Khi thi công kém chất lượng sẽ xảy ra các hiện tượng như : Thấm sàn, nút sàn, nghiêng nhà, tuổi thọ công trình giảm. Do đó chúng ta phải lựa chọn nơi uy tín để tiến hành thi công công trình được đảm bảo.
Nguyên vật liệu không đạt tiêu chuẩn
Thi công nền móng nhà là bước quan trọng, tạo tiền đề cho các bước xây dựng tiếp theo. Do đó việc lựa chọn nguyên liệu cần ưu tiên những vật liệu tốt, không được bớt xén nguyên liệu trong khi thi công.
Nhà thầu thiếu kinh nghiệm
Hiện nay có rất nhiều nhà thầu với mức giá cả khác nhau. Chúng ta phải cân nhắc kỹ lưỡng vì cơ sở làm việc, kinh nghiệm bao nhiêu năm trong nghề, am hiểu móng nhà như thế nào để lựa chọn ra được đơn vị uy tín cho công trình xây dựng của mình.
Những lưu ý quan trọng khi làm móng nhà
Thực tế đã chỉ ra việc làm móng nhà là công tác quan trọng nhất. Dưới đây sẽ là một số kinh nghiệm để các gia chủ và nhà thầu xây dựng tham khảo. Trong quá trình thi công thực tế cũng cần linh hoạt áp dụng để công trình đảm bảo độ an toàn.
Chọn loại móng nhà phù hợp
Loại móng nhà mà chủ đầu tư lựa chọn sẽ có sự liên quan chặt chẽ đến độ kiên cố của công trình xây dựng. Việc lựa chọn móng sẽ được quyết định sau khi quá trình khảo sát địa chất nền đất kết thúc. Quá trình khải sát cần xác định rõ các nội dung sau:
- Chiều dày và đặc điểm của lớp đất mặt
- Đặc điểm địa chất của các tầng lớp đất sâu
- Đánh giá khả năng chịu tải của nền đất
- Các mạch nước ngầm (nếu có) và đặc tính sinh hóa trong đất
- Đánh giá tác động môi trường
Lựa chọn sai loại móng nhà có thể gây lãng phí, giảm chất lượng và mất an toàn cho công trình. Đồng thời công tác khắc phục hậu quả, sửa chữa có thể rất phức tạp về sau.
Chọn độ sâu thi công móng nhà
Độ sâu chôn móng sẽ phụ thuộc vào địa hình, thủy văn, khả năng thi công móng… Khi chọn độ sâu hợp lý sẽ tiết kiệm được thời gian, chi phí thi công và hoàn thiện.
- Nếu nhà làm sở khu vực sườn dốc thì đáy móng phải nằm ngang. Khi chuyển cao độ có thể thi công giật cấp móng để tối ưu chi phí.
- Trường hợp nhà xây tầng hầm thì đáy móng phải cách sàn tầng hầm ít nhất là 0,5m. Mặt trên của móng phải nằm dưới sàn của hầm.
- Tải trọng công trình càng lớn thì yêu cầu móng phải chôn sâu để giảm diện tích đáy móng và hạn chế tối đa sụt, lún.
- Nếu công trình chịu tải trọng ngang, momen uốn lớn thì thi công móng nhà cần đảm bảo đủ độ chôn sâu để chống tình trạng trượt, lật.
Thi công móng nhà trên nền đất yếu
Việc nhận biết được nền đất yếu giúp việc phân tích lựa chọn loại móng làm nhà được chính xác hơn. Cách nhận biết là dựa vào các các yếu tố sau:
- Định tính: nhìn chung các nền đất cấu thành từ quá trình bồi đắp được xem là có địa chất nền yếu. Ví dụ như: khu vực đất cát ven sông; khu vực ao hồ, đầm lầy; đất ruộng; đất than bùn; đất cát chảy…
- Định lượng: hệ số rỗng, độ ẩm, độ bão hòa, sức chịu tải, hệ số nén, độ biến dạng… Các chỉ tiêu sẽ được kiểm tra dựa trên việc đo dạc, lấy mẫu phân tích và làm thí nghiệm.
Các giải pháp thi công cho nền đất yếu sẽ liên quan trực tiếp đến xử lý kết cấu công trình và xử lý đất nền. Cụ thể bao gồm một số giải pháp
- Thay nền đất khác: tốn kém về chi phí và thời gian
- Phương pháp cơ học: làm chặt nền bằng đầm chấn động, dùng lưới cơ học, vải địa, đệm cát…
- Phương pháp nhiệt học: sử dụng khí nóng có nhiệt độ trên 800 độ C để làm thay đổi các đặc tính lý hóa trong nền đất. Chỉ áp dụng đối với đất sét và đất cát mịn.
- Phương pháp thủy lực: dùng cọc thấm, lưới thấm, vật liệu composite, bơm chân không và điện thẩm
- Ưu tiên sử dụng phương pháp làm móng cọc hoặc móng bè.
Chọn vật liệu làm móng nhà
Các công trình nhà cấp 4, nhà 2 tầng, 3 tầng… sẽ có sự khác nhau trong việc chọn vật liệu làm móng nhà. Chủ đầu tư cần quan tâm sát sao trong việc lựa chọn vật liệu, giám sát nhà thầu trong quá trình thi công móng. Đừng tham chọn các loại vật liệu giá rẻ mà làm ảnh hưởng đến độ bền và an toàn của cả công trình.
Quá trình thi công kiểu truyền thống bê tông tự trộn là sự kết hợp từ các vật liệu: xi măng, cát, đá, nước với tỉ lệ nhất định. Tuy nhiên hiện nay với sự xuất hiện của bê tông tươi – bê tông trộn sẵn thì quá trình thi công sẽ trở nên đơn giản hơn rất nhiều. Điều chủ đẩu tư cần quan tâm chỉ là lựa chọn được đơn vị cung cấp uy tín.
Dọn dẹp và vệ sinh hố móng
Để đảm bảo được sự liên kết của các loại vật liệu đạt hiệu quả thì trước khi thi công móng cần dọn dẹp và vệ sinh hố móng sạch sẽ. Điều này nhiều người thường khá chủ quan. Tuy nhiên sự cẩn thận trong công tác này sẽ đảm bảo tốt các yêu cầu trong thi công và độ chắc chắn của công trình.
Tính toán vị trí của các lỗ kĩ thuật
Hầu hết các công trình đều cần có hệ thống đường dây đường ống kĩ thuật như: điện, nước, dây cáp… Nếu thuê các đơn vị thiết kế thì trong các bản vẽ kỹ thuật sẽ thể hiện được vị trí của các đường dây, đường ống cơ bản. Khi thi công làm móng nhà chỉ cần chừa lại các lỗ kỹ thuật đó theo đúng bản vẽ là đạt yêu cầu. Tỉ lệ sai sót sẽ thấp và tránh được việc đục phá tốn kém chi phí.
Nếu như các đường ống cấp thoát nước bố trí đặt dưới đáy móng thì cần lấp đầy lỗ kỹ thuật bằng sỏi, đá, cát và đẩm thật chặt. Không để đế móng bê tông đè trực tiếp lên đường ống và làm vỡ đường ống dẫn nước.
Đào móng khi trời mưa
Việt Nam có thời tiết nóng ấm, mưa nhiều. Vào mùa mưa, thời tiết có thể mưa đế vài ngày gây khó khăn cho việc đào xúc. Trong quá trình chọn ngày đào móng, gia chủ cần tránh điều kiện thời tiết này. Nếu trường hợp gặp phải ngày mưa gió kéo dài thì nên có phương án thay đổi ngày động thổ.
Nếu gia chủ vẫn muốn đào móng đúng ngày đẹp đã chọn hoặc trong quá trình đào gặp trời mưa thì cần lưu ý những điều sau :
- Kiểm tra và khơi thông đường thoát nước, tránh nước bị ứ đọng
- Chuẩn bị một số tấm bạt che khổ lớn để phòng. Khi trời mưa thì căng lên che vào khu vực đào móng để tránh việc sạt lở và nước đọng
- Chỉ thi công nếu trường hợp mưa nhỏ, mưa lớn nên tạm dừng mọi hoạt động thi công
- Trong quá trình đổ bê tông gặp trời mưa lớn thì phải có biện pháp che chắn khu vực đang thi công dở dang. Khi trời tạnh mưa thì cũng phải chờ bê tông cũ khô mới thi công tiếp để đảm bảo độ kết dính của vật liệu.
Thi công móng nhà liền kề, nhà phố
Đặc điểm thi công các mẫu thiết kế nhà phố, nhà liền kề là những ngôi nhà ở những vị trí rất gần nhau hoặc ngay sát vách. Trước khi thi công cần nghiên cứu kĩ phần chân móng của những nhà bên cạnh để không làm ảnh hưởng tới chúng.
Trong quá trình thi công móng cần chú ý đảm bảo chính xác thực hiện đúng kĩ thuật, giám sát thi công chặt chẽ và quá trình thực hiện đúng theo bản vẽ yêu cầu.
Trường hợp thi công trong các khu phố cũ cần tính toán và chống đỡ những ngôi nhà bên cạnh nếu biện pháp thi công móng có thể gây ra sụt, lún tạm thời.
Lựa chọn đơn vị thi công chuyên nghiệp, uy tín
Xây nhà là việc quan trọng nên không thể giao phó cho những đội thợ thiếu kinh nghiệm. Việc xây dựng luôn đòi hỏi tay nghề có trình độ cao. Vì thế gia chủ có thể tham khảo qua bạn bè, người thân hoặc những người đã có nhiều kinh nghiệm để có thể chọn ra nhà thầu xây dựng chuyên nghiệp và uy tín.
