Khi nhắc đến các loại móng nhà thì không thể không nhắc đến móng đơn, hay còn gọi là móng cốc hay móng cóc. Đây là loại móng phổ biến nhất khi xây dựng nhà dân dụng. Vậy cụ thể hơn thì móng đơn là gì, có cấu tạo và công dụng ra sao? Các bước thi công móng đơn trên thực tế như thế nào? Hãy cùng theo dõi bài viết của chúng tôi để hiểu rõ hơn nhé!
Móng đơn là gì?
Khái niệm
Móng đơn hay còn gọi móng cốc là một loại móng nông dùng để đỡ một cột lớn hoặc nhiều cột đứng gần nhau. Loại móng này có tác dụng chống đỡ toàn bộ phần công trình phía trên và tránh tình trạng sập, lún trong quá trình thi công.
Đặc điểm
Móng đơn chủ yếu được xây trên nền đất có độ cứng và ổn định tương đối cao. Nó có kích thước nhỏ, mặt đáy có dạng hình tròn, hình vuông hoặc hình chữ nhật. Loại móng này dễ thi công giúp tiết kiệm chi phí xây dựng nên thường dùng cho các công trình nhỏ lẻ, có trọng tải nhẹ như nhà 1 – 4 tầng, nhà dân sinh và nhà kho.
Cấu tạo
Cấu tạo của loại móng đơn này khá là đơn giản. Thông thường thì nó sẽ bao gồm một bê tông cốt thép dày và tạo hình trụ duy nhất. Trụ này có nhiệm vụ là tiếp thu tải trọng từ các công trình. Sau đó trụ sẽ truyền tải trọng đó phân tán xuống nền của công trình. Phần lực ma sát và lực dính của đất xung quanh móng thì được bỏ qua. Cấu tạo của móng đơn bao gồm 4 bộ phận cơ bản như sau:
- Móng (hay còn được gọi là bản móng): Thường loại này có đáy dạng hình chữ nhật, bị vát có độ dốc thì vừa phải. Móng nên được tính toán cẩn thận để có kích thước hợp lý nhất. Khi thiết kế bản móng thì các kiến trúc sư sẽ phải cân đối để phù hợp nhất đối với tổng thể của công trình.
- Giằng móng (hay còn gọi là đà kiềng): Loại này có tác dụng là đỡ tường ngăn phía bên trên. Ngoài ra nó còn làm giảm đi độ lún lệch giữa các móng trong công trình. Khi mà giằng móng được kết hợp để làm dầm móng giúp giảm độ lệch tâm móng thì phải tính toán nó như là một dầm trong kết cấu khung.
- Cổ móng: Kích thước của cổ móng có thể sẽ bằng với cột tầng trệt. Nhưng thường thì nó được mở rộng thêm mỗi phía khoảng 2,5cm để có thể tăng lớp bê tông giúp bảo vệ cốt thép trong cổ móng. Chi tiết thì ta có thể liên hệ với các kiến trúc sư có nhiều kinh nghiệm để được tư vấn.
- Lớp bê tông lót: Thường dày khoảng 100, bê tông đá 4×6 hoặc là bê tông gạch vỡ, vữa xi măng mác khoảng 50 – 100. Nó có tác dụng làm sạch, làm phẳng hố móng, khả năng chống mất nước xi măng. Bên cạnh đó nó còn làm ván khuôn để đổ bê tông móng.
Cấu tạo của móng đơn tuy khá là đơn giản nhưng nó đòi hỏi những phải có những yêu cầu cao của kỹ thuật. Hiện nay, với những công trình sử dụng loại móng này, người ta gia cố thêm bằng dầm móng (dầm móng có trọng lượng tùy thuộc vào vị trí thi công và phương tiện hỗ trợ như xe nâng, máy cẩu,…) và được đặt thẳng hàng hoặc là cắt nhau, như vậy sẽ có tác dụng giằng các móng đơn tránh hiện tượng bị lún giữa các đài móng.
Lưu ý: Độ sâu của móng so với mặt đất lúc nào cũng phải lớn hơn 1m. Những nền đất yếu thì không nên dùng cấu tạo móng đơn, hoặc muốn thì cần tính toán kỹ về kết cấu, nền đất cần gia cố thêm bằng cọc tre.
Phân loại móng đơn
Trên lý thuyết có rất nhiều cách phân loại móng đơn hiện nay theo tải trọng, độ cứng của móng và cách thức chế tạo.
Theo độ cứng
Tùy vào độ cứng của móng, móng đơn được chia thành 3 loại là mềm, cứng và cứng hữu hạn. Ta có thể rất dễ phân biệt các loại này:
- Móng đơn mềm: Có khả năng biến dạng cùng cấp với đất nền. Mẫu móng này sẽ chịu biến dạng lớn, uốn nhiều và móng mềm có tỉ lệ cạnh dài/ngắn > 8.
- Móng đơn cứng: Có độ cứng rất lớn, cực kỳ lớn, có khả năng biến dạng rất bé, gần như là bằng 0. Móng đơn cứng được làm từ chất liệu gạch, đá, bê tông.
- Móng cứng vừa, cứng hữu hạn: Móng bê tông cốt thép sẽ có tỷ lệ cạnh dài/cạnh ngắn ≤ 8. Độ cứng thì khá là tương đối, cứng hơn so với móng mềm, nhưng nó nhỏ hơn móng cứng.
Phân loại móng đơn dựa vào đặc điểm của tải trọng
Dựa vào các đặc điểm tải trọng, móng đơn nói riêng và các móng nói chung được chia thành 5 loại phổ biến như sau:
- Móng chịu tải trọng đúng tâm.
- Móng chịu tải trọng lệch tâm.
- Móng các công trình cao (tháp nước, bể chứa, ống khói,…).
- Móng thường chịu lực ngang lớn (tường chắn, đập nước, …).
- Móng chủ yếu chịu tải trọng thẳng đứng, moment nhỏ.
Phân loại móng đơn dựa vào phương thức cấu tạo
Dựa vào phương thức chế tạo móng đơn mà ta có thể được phân làm 2 loại. Đó là móng toàn khối và móng lắp ghép. Định nghĩa của 2 loại móng này được phát biểu như sau:
- Móng toàn khối: Móng này được làm bằng các vật liệu khác nhau. Nó dùng để chế tạo ngay tại các vị trí xây dựng (móng đổ tại chỗ).
- Móng lắp ghép: Móng này do nhiều khối lắp ghép để chế tạo sẵn ghép lại với nhau khi ta thi công móng công trình.
Phân loại móng đơn dựa vào chất liệu
Chất kiệu để thi công móng đơn được phân chia như sau:
- Móng đơn thép: Loại này được tạo nên từ chất liệu thép chất lượng. Cốt thép móng đơn có thể gia công tại hiện trường hoặc là tại các nhà máy. Nhưng nó phải thực hiện theo đúng quy cách của bản vẽ kỹ thuật. Giúp làm sạch tất cả các bề mặt công trường, dùng để lắp ráp theo đúng bản vẽ thiết kế. Trong các công tác nối – hàn chúng ta cần đảm bảo được các mối nối chắc chắn. Tránh bén hơi nóng sẽ làm cháy cốp pha. Cây thép phải được đảm bảo rằng không dính bùn đất, dầu mỡ, hoặc rỉ sét. Nếu như trường hợp các thanh sắt bị bẹp hoặc là bị cắt giảm tiết diện không được vượt quá 2%.
- Móng đơn cừ tràm: Để thi công móng đơn cừ tràm vững chắc thì ta cần xử lý một nền móng cứng cáp trước. Sau đó dùng cừ tràm để gia cố đây sẽ là biện pháp được sử dụng nhiều nhất trong xây dựng. Bởi vì độ tiện lợi cùng với giá thành của nó khá là rẻ so với các vật liệu tổng hợp khác. Móng cốc chính là đơn vị chịu tải trung gian. Nó có chức năng truyền trọng lượng từ công trình xuống lớp đất nền. Và lớp này được gia cố bằng các cọc cừ tràm. Nhiều công trình sử dụng móng cừ tràm vẫn chất lượng và có đánh giá an toàn rất cao.
Ưu điểm và nhược điểm của móng đơn
Ưu điểm:
- Cấu tạo đơn giản, dễ dàng thi công
- Tiết kiệm chi phí và thời gian xây dựng
- Phù hợp với công trình thấp tầng quy mô nhỏ
Nhược điểm
- Khả năng chịu lực yếu nên không phù hợp với công trình lớn
- Không thi công được ở vùng đất yếu
- Có thể gây ra tình trạng lún nứt công trình khi cố gắng thì công trong điều kiện không phù hợp
Quy trình thi công xây dựng móng đơn
Bước 1: Đóng cọc
Tùy vào bản thiết kế mà mình có thể xác định chính xác được vị trí đóng cọc. Kích thước cọc và cả khoảng cách giữa các cọc. Với các công trình xây dựng thì trên nền đất yếu có thể sẽ gia cố nền đất bằng cách là đóng cọc cừ tràm hoặc là cọc tre. Số lượng của cọc cừ tràm trên 1 m2 tùy vào nền đất. Thường thì ta nên sử dụng loại có kích thước đường kính gốc khoảng từ 6 đến 9 cm. Chiều dài khoảng từ 3,5 đến 4,5 m. Và sử dụng loại máy cuốc đóng cọc để cho cừ tràm cắm sâu xuống dưới nền đất.
Bước 2: Đào hố
Việc ta tiến hành đào hố móng thì cần phải đo lường được độ nông, độ sâu và cả diện tích hố móng. Các diện tích này cần đủ rộng để khi tiến hành đổ bê tông móng sẽ đảm bảo được yêu cầu về cả kích thước so với cả tải trọng của công trình. Trong suốt quá trình thi công, ta cần giữ được hố móng ở trong điều kiện là khô ráo. Tránh để móng không bị ngập nước khi mà trời mưa. Trường hợp xuất hiện nước ở trong móng thì ta cần dùng các loại máy bơm thủy lực để có thể hút khô nước trước khi bắt đầu làm các công đoạn khác.
Sau khi đã đào xong hố móng thì ta nên sử dụng các loại đất có độ cứng cao hoặc là đá 1×2, đá 3×4 để gia cố thêm nền móng. Kèm theo đó ta có thể dùng máy đầm để tăng độ cứng cho nền.
Bước 3: Đổ bê tông lót
Sau khi làm phẳng mặt hố móng cần đổ một lớp bê tông để lót móng. Lớp lót bê tông được dùng để lót dưới lớp bê tông móng, giằng móng hoặc các cấu kiện tiếp xúc với đất. Nhằm hạn chế mất nước cho bê tông lớp trên đồng thời tạo bề mặt bằng phẳng cho đáy móng, đà giằng.
Bước 4: Chuẩn bị phần cốt thép
Ta nên sử dụng thép có thương hiệu và có độ bền cao. Tránh sử dụng các loại thép không rõ nguồn gốc vì nó sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ cả công trình. Cắt và uốn cốt thép chỉ nên được thực hiện bằng phương pháp cơ học. Hoặc cốt thép phải được cắt và uốn một cách phù hợp với hình dáng trong bản vẽ kỹ thuật. Các đầu chờ được bảo vệ bằng túi ni lông.
Bước 4: Đổ bê tông cho móng
Công đoạn quan trọng nhất là đổ bê tông phần móng. Cách trộn các loại đá với xi măng, cát, nước dựa đúng tiêu chuẩn về tỉ lệ. Và đúng theo nguyên tắc đổ ở vị trí xa trước, phía gần sau. Để liên kết các chất liệu lại với nhau đồng thời đảm bảo độ chắc chắn và vững chãi của công trình. Nếu chân móng có tình trạng ẩm ướt, có nước đọng lại nhiều nên thực hiện rút nước và làm khô bờ mặt trước khi tiến hành đổ bê tông.
Lưu ý: Nên chọn ngày đổ bê tông vào những lúc có ánh nắng, không mưa sẽ tăng độ cứng cho bê tông.
Những lưu ý khi thi công móng đơn
Khảo sát kỹ hiện trạng đất trước khi thi công
Như đã nói ở trên thì móng đơn chỉ chịu được các công trình có trọng tải thấp như nhà dân dụng, nhà công nghiệp, nên thường được dùng trong trường hợp đất nền có sức chịu tải tốt. Do đó, trước khi thi công cần khảo sát kỹ hiện trạng để đưa ra phương án phù hợp nhất.
Xử lý móng nhà khi bị ngập nước
Nếu khi đào hố móng đơn có dấu hiệu bị ngập nước, thì dùng bạt phủ rộng để nước ngầm không thấm vào trong hố. Sau đó, mới tiến hành lắp đặt cốp pha và đổ bê tông. Trong khi đổ bê tông vào hố móng tuyệt đối không được để nước ngấm vào trong.
Chọn thợ thi công có chuyên môn và kinh nghiệm
Những thợ thi công giỏi, có nhiều năm kinh nghiệm sẽ đảm bảo các yếu tố về kết cấu móng nhà đạt tiêu chuẩn. Do đó, trong quá trình thi công cần phải giám sát chặt chẽ thợ xây để không xảy ra tình trạng làm cẩu thả hay thiếu kinh nghiệm cắt, đan khung thép cốp pha sai, đổ bê tông ít… khiến cho móng sau khi hoàn thiện không an toàn, chắc chắn.
Như vậy là AZ Home đã giới thiệu chi tiết đến quý độc giả tất tần tật những điều cần biết về móng đơn, để bạn có những thông tin nhất định để trong tương lai khi xây nhà có thể cân nhắc lựa chọn loại móng này có phù hợp hay không.
